Zes maanden aan de heilige Ganges

Student Sander Machielsen volgde een intensief Vedanta en Sanskriet programma in de Dayananda ashram

Op 23 mei 2024 vertrok Sander voor een half jaar naar Rishikesh, India. De wekelijkse Vedanta-lessen op zondagavond in Nederland verruilde hij voor een fulltime studieprogramma in de Dayananda ashram aan de heilige rivier de Ganges; daar waar de Vedische cultuur alom aanwezig is en waar de tijdloze kennis van Vedanta onophoudelijk stroomt. In dit interview vertelt hij waarom hij koos voor dit programma en wat het hem heeft gebracht.

Hoe kwam je tot de keuze om een half jaar in de Dayananda ashram te studeren?

In 2016 ben ik in aanraking gekomen met Vedanta. Dat jaar bezocht ik de Swami Dayananda Ashram in Rishikesh en ik ontmoette daar Neema Majmudar en Surya Tahora bij wie ik les ging volgen. De ashram heeft dus een speciaal plekje in mijn hart en de wens om mezelf langere tijd bloot te stellen aan het onderwijs op die plek werd steeds luider. In de zomer van 2023 sprak ik de wens uit naar Rommert en Manon. Het hardop uitspreken en me gesteund voelen om deze stap te zetten was belangrijk in de voorbereiding. Het volgende belangrijke moment diende zich in december 2023 aan. Tijdens een retraite met Neema en Surya in Rishikesh moedigde Surya me aan om mijn idee kenbaar te maken bij Swami Sakshatkrtananda (de Swami die leiding geeft aan de ashram). Ik voelde me nog niet 100% zeker over mijn keuze, maar wist wel dat ik deze kans moest aangrijpen. Ik introduceerde mezelf bij Swamiji en zijn boodschap was: ‘If you are committed to study, you’re welcome.’

Met welk doel ben je de ‘6 months course’ in de Dayananda ashram gaan volgen?

Dankzij het onderwijs van Vedanta zijn mijn prioriteiten steeds helderder geworden. Ik probeer mijn leven dusdanig in te richten dat de visie van Vedanta mijn visie wordt. En naar mijn idee was deze opleiding in Rishikesh een logische volgende stap in dat proces. Ik ben gezegend met leraren die de visie van Vedanta leven en ik was niet op zoek naar nieuwe leraren, maar de ashram bood een programma en dagelijkse structuur die ik nergens anders vond. Ik verlangde ernaar om elke ochtend met medestudenten in de tempel de Rudram te chanten, wilde dagelijks aan mijn Sanskriet werken en wilde de cultuur waarin het onderwijs is genesteld beter leren kennen.

Hoe verschilt zo’n studieprogramma van het volgen van wekelijkse lessen in Nederland?

Swami Dayananda heeft het leven in de ashram eens omschreven als een snelkookpan. Er wordt een situatie gecreëerd die voor de meeste mensen erg prettig is; je leeft met mensen samen die dezelfde passie hebben, je hoeft je geen zorgen te maken over maaltijden en geld. Je leven is simpel en overzichtelijk. Zo’n nieuwe situatie zorgt voor ontspanning en dat brengt tegelijkertijd met zich mee dat onverwerkte spanning uit het onbewuste de ruimte krijgt om zich te openbaren. Dat proces binnen een nieuwe groep (internationale) mensen kan confronterend zijn, maar is tegelijkertijd een katalysator voor emotionele groei. De intensiteit van zo’n studieprogramma is naar mijn idee dus hoger dan het volgen van wekelijkse lessen.

Tijdens de course worden alle lessen gegeven door Swami’s/Swamini’s uit India en dat brengt andere omgangsvormen met zich mee dan dat ik gewend ben. Ik heb veel geleerd van de houding van Indiase (maar ook Japanse) studenten naar de leraar toe. Zoveel respect en devotie; continu aandacht hebben voor wat de leraar eventueel nodig heeft; doen wat gevraagd wordt zonder enige terughoudendheid. Ik denk dat iedereen hier zijn/haar weg in heeft te vinden en er zijn culturele verschillen, maar medestudenten inspireerden mij om proactiever te zijn om een bloeiende relatie te ontwikkelen met de ācārya’s (leraren), want daar zit ruimte voor groei. Zo komt dat waarover gesproken wordt in de geschriften meer tot leven in je eigen leven en dat geeft vertrouwen en energie om nog meer Vedanta in je leven uit te nodigen. Het is een soort sneeuwbaleffect wanneer je ziet dat het werkt. Ik denk dat dit proces in Nederland ook mogelijk is, maar mijzelf dagelijks intensief onderdompelen in de oorspronkelijke cultuur en traditie, heeft wel voor een diepere connectie gezorgd met de onderwijstraditie.

En ik zie het als een zegening om van verschillende leerlingen van Swami Dayananda onderwijs te hebben gekregen, want iedereen heeft zijn/haar eigen verhalen over Swamiji. Hierdoor krijg je een beter beeld van wat hij voor iedereen heeft betekent. Mijn indruk is dat hij bijzonder goed aanvoelde wat ieder individu afzonderlijk nodig had en geen one-size-fits-all benadering toepaste. Zo werden veel van zijn leerlingen Swami, terwijl anderen Gṛhastha’s (‘mensen met een huishouden’) werden. Voor mij persoonlijk was het interessant om eens les te krijgen van Swami’s. Ze leggen naar mijn idee meer nadruk op contempleren en het ‘terugtrekken van de zintuigen’ in plaats van oog te krijgen voor de glories van Īśvara binnen samsāra. Iets dat mooi aansluit bij de inhoud van hoofdstuk 12 van de Bhagavad Gītā.

Wat heeft de meeste indruk op je gemaakt?

Poeh, veel dingen. Wat ik hierboven noemde; de devotionele houding van medestudenten, maar ook de houding van de leraren. 100% gecommitteerd zijn aan een leven van devotie en dienstbaarheid. Swami Shankarananda is hier een prachtig voorbeeld van. Hij gaf soms vier lessen op een dag en miste in zes maanden geen les, was altijd op tijd en was altijd benaderbaar voor vragen van studenten. Hij investeerde ook actief in het beter leren kennen van studenten en was van iedereen op de hoogte. Bovendien initieerde hij puja’s en extra lessen Sanskriet voor mensen die dat wilden. In de omgeving van zo iemand zijn maakt indruk en inspireert om ook het beste van jezelf te geven.

De viering van Swami Dayananda’s mahāsamādhi (overlijden) 9 jaar geleden was ook een indrukwekkende dag (zie foto 1 hieronder). Het was enorm druk in de ashram met oud-studenten die hun eerbied wilden bewijzen voor deze unieke leraar binnen de traditie. Tijdens de puja mocht iedereen melk offeren over de Śiva Lingam (en over een beeldje van Daksināmūrti) die vóór Swamiji’s beeld stond. De rij van mensen was ontroerend lang en toch was er voor iedereen de ruimte om een buiging te maken voor Swamiji en kort een momentje met hem te hebben. Heel indrukwekkend vond ik dat.

Verder was er ook nog een driedaagse Chandi homa voor Durga (zie foto 2 hieronder) uitgevoerd door priesters uit het zuiden van India. Mocht je eens de kans krijgen zo’n homa bij te wonen, raad ik het van harte aan. Op de laatste dag voelde ik en een medestudent alsof er een collectieve cleanse had plaatsgevonden, alsof Durga bij iedereen een stukje onwetendheid had weggenomen (ik kan het me hebben ingebeeld, maar dat het een krachtig ritueel is staat buiten kijf!).

Wat heb je geleerd over de Vedische cultuur? En wat heeft je dat gebracht?

Het belangrijkste is denk ik dat de Vedische cultuur niet iets van vroeger is, maar nog altijd leeft en zal leven en iets wat je in jezelf tot leven kan brengen. Natuurlijk is er ook veel veranderd in de loop van duizenden jaren. Aan de hand van de Taittirīya Upanishad onderwees Swami Sakshatkrtananda ons over alle plichten die mensen hadden binnen de Vedische maatschappij vroeger. Het was een leven van doen wat er van je gevraagd werd en bijdragen aan het geheel in plaats van opkomen voor je eigen rechten en beschermen van dat waarvan je denkt dat het van jou is. Je hele dag was gevuld met het (dankbaar) uitvoeren van rituelen en karma’s die bij jouw rol binnen de maatschappij hoorden. Op die manier leven bestaat nu haast niet meer, want de rollen zijn niet meer zo vastomlijnd. Daardoor is er meer ruimte voor een individuele invulling van je dharma volgen, maar uiteraard wel met de shāstra (geschriften) in gedachten.

De Vedische cultuur is gestoeld op de shāstra en de shāstra staan van oudsher in zo’n hoog aanzien dat veel medestudenten de inhoud simpelweg niet in twijfel trekken. Zo’n houding naar geschriften was ik niet gewend, omdat het zeker tegenwoordig gebruikelijk is om alles te bevragen. Ik vond dit cultuurverschil erg leerzaam om te zien. Enerzijds mensen uit India die zich rituelen hebben aangeleerd zonder precies te weten waarom, maar ze uitvoeren zonder enige twijfel en anderzijds mensen uit Europa die overal willen weten waarom we doen wat we doen en vaak bang zijn om iets verkeerds te doen.

In het begin van het studieprogramma wilde ik bijvoorbeeld iets weten over Sanskriet dat we nog niet in de les hadden behandeld en dat werd door een persoon niet gewaardeerd. ‘Dat gaat Swamiji vertellen als het daar de tijd voor is’, was de boodschap. Het kostte me even tijd om sensitiviteit te ontwikkelen voor dit soort culturele verschillen, maar het laat je tegelijkertijd reflecteren op je eigen conditioneringen wat erg leerzaam is. Ik ben gewend om overal vragen over te mogen stellen (zeker omdat ik opgeleid ben tot journalist en therapeut), maar mogelijk kan ik beter leren aanvoelen wat het juiste tijdstip is om vragen te stellen. Dit soort kleine lessen waren er veel gedurende de opleiding.

Heb je daar gevonden wat je zocht?

Ik vind de benadering van Swami Dayananda erg prettig; de zoektocht naar het zelf is een proces van het verkrijgen van helderheid (a process of gaining clarity). Mijn eigen inschatting is dat er nu meer helderheid is dan voorafgaand aan de studie in Rishikesh. Het zou wat zijn als dat niet zo was!

Ook ben ik blij dat ik Sanskriet beter kan lezen, dat het chanten meer vertrouwd voelt en dat ik meer ruimte in mijn geest ervaar door het dagelijks mediteren een half jaar lang.

Wie zou je een Vedanta-studie als deze aanraden? Heb je een bepaalde voorbereiding nodig?

De deelnemers van de course waren in vele opzichten heel divers. Sommigen hadden jarenlang ervaring met het onderwijs van Vedanta en anderen hadden nog maar nauwelijks les gehad. Dat verbaasde me in het begin wel, maar dat was dan weer een les om de orde van Īśvara te respecteren boven mijn eigen hersenspinsels en verwachtingen. Ik zou de course aanraden aan mensen die een duidelijke ‘ja’ voelen én aan mensen die twijfelen. Het allerbelangrijkste is wat Swami Sakshatkrtananda zei: ‘If you are committed to study, you’re welcome.’ Dan volgt volgens mij de rest vanzelf. Natuurlijk is een bepaalde voorbereiding goed en ik zou de keuze in overleg maken met dierbaren/leraren, maar met een leergierige en open houding ben je er eigenlijk al. De opleidingen die in 2025 in Rishikesh worden aangeboden duren overigens geen 6 maanden meer, maar 3 maanden. Dat maakt het mogelijk eenvoudiger om de sprong te wagen.

Wat ga je terug in Nederland doen met wat je daar geleerd hebt?

Ik ben weer begonnen met mijn werk als Jungiaans therapeut/coach. In mijn sessies komt veel van wat ik heb geleerd terug zonder dat ik specifiek Vedanta benoem. Zo probeer ik bijvoorbeeld mensen ‘de basispersoon’ (die vrij is van rollen) in zichzelf te laten ervaren. Iets waarin Rommert ons ook begeleidt tijdens de meditaties en contemplaties op zondagochtend. Soms komen er vragen over een beter mens willen zijn (dharma), het integreren van gezonde rituelen in het dagelijkse leven (karma’s) en het doel van het leven (moksha). Dan helpt kennis van Vedanta enorm.

Maar ook de Jungiaanse psychologie kan behulpzaam zijn voor spirituele zoekers. In een video over emotionele heling, noemde Swami Tadatmananda het door Carl Jung ontwikkelde shadow work als een moderne methode om in het reine te komen met je verleden. Ik denk dat dit noodzakelijk is wanneer je de visie van Vedanta daadwerkelijk je eigen visie wilt laten zijn. Zelf schreef ik samen met een collega-therapeut vorig jaar het boek Schaduwwerk voor beginners.

Daarnaast lijkt het me prachtig om dat wat ik geleerd heb door te geven in de vorm van Vedanta-lessen in de lijn van Swami Dayananda. Neema en Surya en Rommert en Manon zijn daarin grote inspiratiebronnen voor me. Maar of, hoe en wanneer dit plaats gaat vinden laat ik over aan Īśvara. Eerst maar eens volledig re-integreren in de Nederlandse maatschappij!

Mogen mensen contact met je opnemen als ze meer willen weten?

Graag! Bel me gerust of stuur een appje via 0641887196. Leuk om over te delen en om elkaar aan te moedigen dit prachtige onderwijs volledig tot bloei te laten komen in onze levens en in Nederland.

Meer informatie over de ashram van Swami Dayananda in Rishikesh én over de 3 maanden studieprogramma’s: www.dayananda.org

Terug naar de pagina Ervaringen van studenten